yayık ayranı ne demek?

Yayık ya da katık ayranı,¹ veya çalkama² Türkiye'nin yayık ile tereyağı yapılan (yayık dövülen) bölgelerinde üretilen ve günümüzde tüketilen ayrandan farklı bir fermente süt ürünüdür. Ayran, yoğurda su ve tuz eklenmesi ile hazırlanırken, yayık ayranı, yoğurda su eklenerek yayıkta dövülmesi, tereyağının ayrıştırılması ve yoğurttan arta kalan açık renkli, yapışkanımsı kıvamlı ve kendine has kokulu yayıkaltına tuz eklenmesi sureti ile üretilmektedir. Yayık ayranı için kullanılan yoğurdun, normal yoğurda kıyasla daha uzun süre fermante edildiği ve güçlü bir ekşi tada sahip olduğu kaydedilmiştir.³

Bazı bölgelerde tahta fıçılar veya deri torbalar içerisinde çalkalanarak üretilen yayık tereyağı ve ayranı, günümüzde çoğunlukla elektrikli makineler vasıtasıyla dövülmektedir. Yoğurttan tereyağı üretimi Türkiye'de gittikçe azalmaktadır. Yayık ayranına büyük marketlerde ulaşmak mümkün değildir.